जो शब्द समान अर्थ प्रकट करें वह शब्द पर्यायवाची शब्द या समानार्थी शब्द कहलाते हैं। हर भाषा में ऐसे शब्द मिलते हैं।
कुछ शब्दों के पर्यायवाची शब्द नीचे दिए जाते हैं
| प्रमुख शब्द | पर्यायवाची शब्द |
| अहंकार | अभिमान, घमण्ड, गर्व, दर्प, अहम् |
| अतिथि | अभ्यागत, मेहमान, पाहुना, व्रात्य, आगन्तुक |
| असुर | दानव, दनुज, राक्षस, निशाचर, दैत्य |
| अचरज | अचंभा, आश्चर्य, कुतूहल, कौतुक, विस्मय |
| अमृत | सुधा, पीयूष, अमिय, सोमरस, सुरभोग |
| आँसु | अश्रु, नयनजल, दृगजल, दृगांबु |
| आग | अनल, अग्नि, पावक, वह्नि, हुताशन |
| आकाश | नभ, गगन, अंबर, व्योम, अन्तरिक्ष, दृौ |
| आँख | नेत्र, नयन, चक्षु, अक्षि, लोचन, दृग |
| इन्द्र | देवेन्द्र, सुरेश, शक्र, पुरन्दर, देवेश, देवाधिपति |
| इच्छा | अभिलाषा, कामना, चाह, लालसा, आकान्क्षा |
| ईश्वर | जगदीश, नारायण, प्रभु, भगवान, दीनानाथ, जगतपिता |
| औरत | स्त्री, नारी, वामा, दारा, कान्ता, महिला |
| उन्नति | उत्थान, उत्कर्ष, प्रगति, अभ्युदय, उदय |
| क्रोध | कोप, रोष, गुस्सा, आवेश, मत्सर, मन्यु |
| कुत्ता | श्वान, कुक्कर, सारमेय, श्वा, शुनक |
| कपड़ा | वस्त्र, चीर, वसन, अंबर, पट, दुकूल |
| कौआ | काक, काग, वायस, द्रोण, एकाक्ष, चक्री |
| कमल | नीरज, जलज, पद्म, सरोज, पङ्कज, अरविंद |
| कोयल | पिक, कोकिल, कुहुकिनी, वनप्रिय, पञ्चमा परभृत |
| कृपा | दया, अनुग्रह, अनुकंपा, करुणा, उदारता |
| घर | गृह, सदन, आवास, भवन, धाम, आलय |
| गङ्गा | जाह्नवी, भागीरथी, सुरसरि, देवापगा, मन्दाकिनी |
| गणेश | गजानन, गणपति, विनायक, लंबोदर, विध्नेश |
| खून | रुधिर, रक्त, लहू, शोणित, प्राणद |
| जल | वारि, अंबु, तोय, नीर, सलिल, उदक |
| तालाब | सर, सरोवर, तड़ाग, जलाशय, पोखर, ताल |
| चाँद | इन्दु, शशि, निशाकर, रजनीश, सोम, विधु |
| झण्डा | ध्वज, पताका, निशान, केतु, ध्वजा, केतन |
| देह | तन, काया, शरीर, बदन, जिस्म, अङ्ग |
| दिन | वार, वासर, दिवस, दिवा, अह्न, रोज |
| दुख | कष्ट, व्यथा, विपदा, विषाद, वेदना, शोक |
| धरती | धरा, पृथ्वी, भू, अवनि, वसुन्धरा, धरित्री |
| धनुष | चाप, कमान, धनु, धन्वा, शरासन |
| निर्मल | साफ, स्वच्छ, शुद्ध, पावन, विमल, पवित्र |
| नदी | सरिता, तटिनी, तरङ्गिणी, निर्झरणी, कल्लोलनी, आपगा |
| नाव | नौका, किश्ती, तरणि, तरी, पोत, तरिका |
| पत्थर | पाषाण, प्रस्तर, पाहन, शिलाखण्ड, उपल |
| पक्षी | विहग, विहङ्ग, द्विज, शकुनि, अण्डज, खग, नभचर |
| पहाड़ | नग, शैल, पर्वत, अचल, भूधर, गिरि, मेरु, अद्रि |
| पवन | वायु, समीर, वात, मारूत, अनिल, समीरण |
| पुत्र | सुत, तनय, आत्मज, वत्स, तनुज, नन्दन |
| पेड़ | वृक्ष, तरु, विटप, पादप, द्रुम, महीरुह |
| पुत्री | सुता, तनया, आत्मजा, वत्सा, तनुजा, बेटी |
| बाग | बगीचा, वाटिका, उपवन, कुञ्ज, उदृान, निकुञ्ज |
| बन्दर | वानर, कपि, मर्कट, हरि, शाखामृग |
| बिजली | विद्धुत, चपला, चञ्चला, दामिनी, क्षणप्रभा, सौदामिनी |
| फूल | पुष्प, सुमन, कुसुम, प्रसून, पुहुप, सार |
| मित्र | सखा, साथी, सहचर, मीत, दोस्त, स्नेही |
| माता | जननी, जन्मदात्री, धात्री, अंबा, माँ |
| भौंरा | भ्रमर, अलि, भृङ्ग, मधुकर, मधुप, मिलिन्द |
| मोर | मयूर, शिखी, केकी, विरही, किन्नर |
| मृत्यु | मौत, देहान्त, निधन, स्वर्गवास, अवसान |
| रात | रात्रि, रजनी, निशा, विभावरी, यामिनी, कादंबरी |
| राजा | नृप, महीप, भूपति, नरेश, भूप, अवनीश |
| वन | जङ्गल, अरण्य, विपिन, कानन, कान्तार, निर्जन |
| विष्णु | लक्ष्मीपति, नारायण, चक्रपाणि, शेषशायी, माधव |
| स्वर्ग | सुरलोक, देवलोक, परमधाम, दिव, द्धुलोक, नाक |
| सब | सर्व, समस्त, सकल, अखिल, संपूर्ण, समग्र, निखिल |
| समुद्र | जलधि, सागर, सिन्धु, पारावार, जलनिधि, नदीश |
| सूरज | सूर्य, भानु, भास्कर, निकर, आदित्य, रवि |
| सिंह | केसरी, मृगराज, शार्दूल, नाहर, शेर, मृगेन्द्र |
| सुन्दर | ललित, मनोहर, मनोरम, रम्य, मञ्जुल, चारू |
| शिव | शङ्कर, महादेव, महेश, पशुपति, महेश्वर, भूतेश |
| सरस्वती | भारती, शारदा, इला, वीणापाणि, वीणावादिनी, वागीश्वरी |
| साँप | सर्प, अहि, भुजङ्ग, नाग, व्याल, विषधर, उरग |
| संसार | विश्व, जगत, सृष्टि, लोक, भव, दुनिया |
| सोना | स्वर्ण, कलधौत, हिरण्य, कञ्चन, कनक, जातरूप |
| सेवक | भृत्य, दास, चर, किङ्कर, अनुचर, चाकर |
| हाथी | गज, करी, कुञ्जर, दन्ती, दवि्रद, वितुण्ड |
| हिरन | हरिण, मृग, कुरङ्ग, सारङ्ग |
| हिमालय | हिमाद्रि, हिमगिरि, हिमवान, नगराज, नगेश |